ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

  ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 6/12/2000

 Μερικά ζητήματα

για τη διδασκαλία της Φυσικής από το Πολλαπλό Βιβλίο

 

         Η  καινοτομία του πολλαπλού / εναλλακτικού βιβλίου είναι πλέον μια πραγματικότητα για το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Όμως, επειδή είναι λογικό σε κάθε τέτοια ανάλογη προσπάθεια να ανακύπτουν και προβλήματα,  θα πρέπει όλοι μας και ανεξάρτητα των όποιων θέσεων κατέχουμε,  να είμαστε σε συνεχή εγρήγορση και με κατανόηση, υπομονή και επιμονή να προσπαθούμε να συμβάλουμε θετικά στην επίλυσή τους.

       Προς την κατεύθυνση αυτή παρουσιάζουμε μερικές γενικές διδακτικές αρχές και ταυτόχρονα συγκεκριμένες πρακτικές οδηγίες για τη διδασκαλία της γενικής ενότητας 3.2 του ηλεκτρικού ρεύματος στη Β΄ Τάξη Γενικής Παιδείας.

1.   Πάντοτε και σε κάθε περίπτωση συμβουλευόμαστε το πρόσφατο Πρόγραμμα Σπουδών (Π.Σ.) και ποιο συγκεκριμένα μελετάμε και αναλύομε τους διδακτικούς στόχους του προγράμματος (δεύτερη στήλη) σε συνδυασμό βέβαια με το βασικό διδακτικό περιεχόμενο (πρώτη στήλη), τις πειραματικές δραστηριότητες (Τρίτη στήλη) καθώς και τη διδακτέα / εξεταστέα ύλη που έχει αποσταλεί στα σχολεία.

2.  Επειδή η διδακτέα / εξεταστέα ύλη είναι μέρος του διδακτικού περιεχομένου του Π.Σ., είναι απαραίτητο στην αρχή να  εντοπίζονται οι αντίστοιχοι προς την προτεινόμενη διδακτέα ύλη στόχοι, και στη συνέχεια να προσδιορίζουμε τα όρια του διδακτικού μας αντικειμένου.

3.      Στις περιπτώσεις που κάποιο από τα χρησιμοποιούμενα διδακτικά εγχειρίδια δεν περιέχει ένα συγκεκριμένο διδακτικό περιεχόμενο (το παράδειγμα που σας επισυνάπτω αναφέρεται σε μια τέτοια περίπτωση) και που κατά την άποψή σας και στο πλαίσιο των προηγούμενων αρχών θα πρέπει να διδαχθεί στους μαθητές, οφείλετε να το διδάξετε με δική σας πρωτοβουλία δίνοντας στους μαθητές προσωπικές σας σημειώσεις ή φωτοτυπίες από κάποιο άλλο χρησιμοποιούμενο διδακτικό εγχειρίδιο.

4.      Σχετικά με τους μαθητές, θα πρέπει να αποφεύγετε να συζητάτε τους προβληματισμούς σας αυτούς μέσα στην Τάξη και σε κάθε άλλη περίπτωση θα πρέπει να τους καθησυχάζετε λέγοντάς τους ότι σύμφωνα και με την πάγια τακτική του Υπ.Ε.Π.Θ. και της Κεντρικής Επιτροπής των εξετάσεων,  οποιαδήποτε επιστημονικά τεκμηριωμένη απάντηση δώσουν, στα θέματα που θα εξεταστούν, και η οποία θα περιέχεται ή θα στηρίζεται στο περιεχόμενο του βιβλίο τους θα θεωρείται σωστή.

       Παρακάτω σας επισυνάπτω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα προκειμένου  να γίνει κατανοητός ο τρόπος εφαρμογής των προηγούμενων γενικών αρχών και επιπλέον να αποτελέσει μια αρχή για έναν εποικοδομητικό και γόνιμο διάλογο.

ΔΙΔΑΚΤΕΑ / ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ

ΣΤΟΧΟΙ  ΤΟΥ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ  ΣΠΟΥΔΩΝ

·         Ηλεκτρικές πηγές συνεχούς ρεύματος και ηλεκτρεγερτική δύναμη (ΗΕΔ).

·         Όργανα μέτρησης ρεύματος και τάσης.

·         Νόμος του Οhm  και συνδεσμολογία αντιστατών.

·         Ενέργεια και ισχύς πηγής και ηλεκτρικού ρεύματος.

Ο μαθητής να είναι ικανός:

  • Να περιγράφει το ρόλο της πηγής στο κύκλωμα και να αναγνωρίζει τα χαρακτηριστικά πληροφοριακά στοιχεία, που είναι γραμμένα πάνω της.
  • Να σχεδιάζει, συνθέτει και θέτει σε λειτουργία απλά κυκλώματα παρεμβάλλοντας όργανα μέτρησης.
  • Χρησιμοποιώντας πειραματικά δεδομένα, να σχεδιάζει διαγράμματα (τάση – ρεύμα) και να υπολογίζει αντιστάσεις.
  • Να διατυπώνει ποιοτικά και ποσοτικά το νόμο του Ohm για αντιστάτες και για ολόκληρο το κύκλωμα.
  • Να συνδέει σε σειρά και παράλληλα αντιστάτες και να μετράει / υπολογίζει ρεύματα και τάσεις.
  • Να χρησιμοποιεί με ευχέρεια τις αντίστοιχες μονάδες μέτρησης.

 Ενεργητικά ρήματα: περιγράφει, αναγνωρίζει, σχεδιάζει, συνθέτει, υπολογίζει, διατυπώνει, συνδέει, χρησιμοποιεί.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ   ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ  ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

·         Πειράματα επαλήθευσης των κανόνων Kirchoff.

·         Διαπίστωση και μέτρηση αντίστασης μέσα σε πηγή.

·         Μέτρηση αντιστάσεων.

·         Χάραξη χαρακτηριστικής καμπύλης αντιστάτη και διόδου.

·         Πειραματική μελέτη λογικών πυλών και συνδυασμοί αυτών.

·         Σχεδίαση και υλοποίηση απλών λογικών κυκλωμάτων πρακτικών εφαρμογών με χρήση αισθητήρων φωτός, ήχου και θερμοκρασίας.

·         Πείραμα φαινομένου Joule.

ΣΧΟΛΙΑ:

Υπάρχει αντιστοίχηση διδακτέας ύλης και διδακτικών στόχων; Υπάρχει με την παρακάτω διευκρίνιση:

Στον τέταρτο κατά σειρά διδακτικό στόχο αναφέρεται και ο νόμος του Ohm για ολόκληρο το κύκλωμα κάτι που δε φαίνεται ευκρινώς στην προτεινόμενη διδακτέα ύλη. Όμως μπορούμε να τον διδάξουμε στα πλαίσια της τελευταίας διδακτικής ενότητας της διδακτέας ύλης.

            Άρα διδάσκεται και επομένως σε όσα σχολεία χρησιμοποιούν το βιβλίο του  ΄΄Βενετσάνου κ. α.΄΄ θα πρέπει να δοθούν στους μαθητές σημειώσεις ή φωτοτυπίες.

 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ  ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

(ως προς τα επίπεδα της γνώσης, της κατανόησης, της σύνθεσης, της εφαρμογής και της αξιολόγησης):

  1. Από τι θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται ένα βολτόμετρο όταν θέλαμε με αυτό να μετρήσουμε την ΗΕΔ μιας μπαταρίας; Δικαιολογήστε γιατί δεν υπάρχει ακριβής ταύτιση μεταξύ της ένδειξης του βολτομέτρου και της αναγραφόμενης τιμής πάνω στη μπαταρία.
  1. Από τι θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται ένα αμπερόμετρο όταν θέλαμε με αυτό να μετρήσουμε την εσωτερική αντίσταση μιας μπαταρίας; Σχεδιάστε το κύκλωμα που θα χρησιμοποιούσατε για το σκοπό αυτό και δικαιολογήστε γιατί με τον τρόπο αυτό δεν προσδιορίζεται επακριβώς η εσωτερική αντίσταση της μπαταρίας.
  1. Ένα κύκλωμα περιλαμβάνει μια μπαταρία HEΔ Ε και εσωτερικής αντίστασης r, έναν αντιστάτη με αντίσταση R  και ένα αμπερόμετρο αμελητέας  εσωτερικής αντίστασης. Εφαρμόζοντας την αρχή διατήρηση της ενέργειας στο κύκλωμα αυτό να βρείτε μία σχέση που να συνδέει το ρεύμα με τα υπόλοιπα φυσικά μεγέθη των ηλεκτρικών στοιχείων του κυκλώματος. Οι αγωγοί σύνδεσης να θεωρηθούν ότι έχουν αμελητέα αντίσταση.
  1. Υποθέτοντας ότι υλοποιούμε στο εργαστήριό μας ένα ηλεκτρικό κύκλωμα όπως το προηγούμενο διαπιστώνουμε ότι η ένδειξη του αμπερομέτρου δεν συμπίπτει με την υπολογιζόμενη τιμή του ρεύματος με βάση την προηγούμενη σχέση. Να αναφέρετε δύο λόγους που αιτιολογούν τη διαφορά αυτή και να προτείνετε μια βελτιωμένη σχέση μεταξύ του ρεύματος και των άλλων μεγεθών του κυκλώματος.
  1. Ένα βολτόμετρο, με πολύ μεγάλη εσωτερική αντίσταση, συνδέεται στους πόλους της μπαταρίας του προηγουμένου κυκλώματος. Ποιες από τις προτάσεις που ακολουθούν είναι σωστές;

      α) Το βολτόμετρο επειδή έχει πολύ μεγάλη εσωτερική  αντίσταση δε διαρρέετε  από  ηλεκτρικό ρεύμα.

      β)  Σε μια τέτοια περίπτωση η  ένδειξη του  βολτομέτρου  διαφέρει  πολύ λίγο από  την ονομαστική τιμή της ΗΕΔ της πηγής.

      γ)  Όσο μεγαλύτερη είναι  η  τιμή  της  αντίστασης  R τόσο  καλύτερα  η  ένδειξη  του   βολτομέτρου πλησιάζει την αναγραφόμενη τιμή της ΗΕΔ  πάνω στην μπαταρία.

  1. Για δύο διαφορετικές τιμές της αντίστασης  R1 και R2 του προηγουμένου κυκλώματος οι αντίστοιχες ενδείξεις του αμπερομέτρου είναι Ι1 και Ι2. Με βάση την αρχική σχέση που βρήκατε μεταξύ των μεγεθών  Ε, R, r και I να προσδιορίσετε τις εξισώσεις που θα δίνουν την ΗΕΔ  Ε της μπαταρίας και την εσωτερική της αντίσταση r.
  1. Ένας συμμαθητής σας ισχυρίζεται ότι για το προηγούμενο κύκλωμα τα μεγέθη 1/Ι και R μεταβάλλονται ανάλογα και ότι από την ευθεία που αποδίδει τη γραφική παράσταση των ζευγών (1/Ι, R) μπορεί να υπολογίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια τα χαρακτηριστικά μεγέθη της μπαταρίας. Δικαιολογήστε τον ισχυρισμό του αυτό προσδιορίζοντας ταυτόχρονα και την αντίστοιχη αλγεβρική εξίσωση μεταξύ των 1/Ι και R.

       Σχετικές ασκήσεις και προβλήματα των βιβλίων Φυσικής Γενικής Παιδείας Β΄ Εν. Λυκείου.

  • Βιβλίο ΄΄Ζησιμόπουλου, Καραγιάννη, κ. α.΄΄

       Ασκ. 20, 21, 22. Προβλ. 31, 32, 33 και 34. 

  • Βιβλίο ΄΄Βενετσάνου, Κατσούφη κ. α.΄΄

       Ερωτ. 25.  Ασκ. – Προβλ. 15, 20, 21, 24 και 26.

  • Βιβλίο ΄΄Βλάχου, Γραμματικάκη κ. α.΄΄

       Ερωτ. 27.  Ασκ. – Προβλ. 19, 20, 21 και 22.

  • Βιβλίο ΄΄Αλεξάκη, Αμπατζή κ. α.΄΄

       Ερωτ. 22.  Ασκ. – Προβλ. 36, 37 και 40.

                                                                                                 

Ο Σχολικός Σύμβουλος των Φυσικών

                                                                                                             Γρηγόρης Ευστρ. Καραγιάννης

                                                                                               Δρ Φυσικός

 

Σύντομα Βιογραφικά των συγγραφέων / Διορθώσεις Παροραμάτων / Βιβλίο καθηγητή. Διαφάνειες/Γράψτε μας τις παρατηρήσεις σας ή συείλτε μας ερωτήσεις / Χρήσιμες συμβουλές και απαντήσεις σε ερωτήσεις γενικού ενδιαφέροντος. / Ενδιαφέρουσες συνδέσεις/Πίνακας Συζητήσεων

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ